در روانشناسی از بازی به عنوان درمان مشکلات عاطفی و روانی کودکان می توان استفاده کرد.
امروزه روانشناسان کودک شیوه های بازی درمانی گوناگونی را برای معالجه بیماری های روانی و عاطفی ابداع کرده اند و از طریق بازی مشکلات آن ها را شناسایی و از بازی درمانی برای درمان آن استفاده می کنند.
متخصصان بازی درمانی به کمک این فن و تدارک اسباب بازی های ضروری و تشکیل جلسات بازی برای کودکان ، رفتارهای آنان را زیر نظر می گیرند و ضمن بررسی به ریشه های مشکلات کودکان به درمان آن ها می پردازند.
از آن جایی که کودکان از طریق بازی افکارشان را نشان می دهند و مانند بزرگسالان نمی توانند عواطف و احساسات خود را نشان دهند و کودک از طریق بازی احساساتی نظیر اندوه ، شادی و عصبانیت خود را بیان می کند .
بازی در بخش های مختلف شخصیت کودکان تاثیر فراوانی دارد که برخی از نقش های بازی کودکان عبارت اند از :
- رشد جسمانی
- رشد عقلانی و اعتماد به نفس
- رشد عواطف
- رشد اجتماعی و ارتباط با همسالان
- رشد اجتماعی کودک
- رشد خلاقیت و استقلال فردی
- رشد ذهنی و هوشی
- نقش در بهداشت روانی کودک
اگر بخواهیم از نقش بازی در کودک اطلاع یابیم می توانیم بازی را به عنوان وسیله ای برای مصرف انرژی اضافی ، تقویت همه قسمت های بدن ، افزایش حافظه و ایجاد تمرکز روی مطالب ، افزایش قوه ی ابتکار و خلاقیت و حتی راهی برای خشم و حسادت و ترس و غم و اندوه و همچنین فرصتی برای یادگیری چگونگی کنار آمدن با کودکان دیگر معرفی کنیم.
در بازی درمانی تعاملی بین کودک و بزرگسال آموزش دیده می باشدکه از طریق ارتباط نمادین در بازی ، در جست و جوی راه هایی برای ایجاد ارتباط و کاهش آشفتگی های هیجانی کودک است.
به طوری که کودک در طی تعاملات بین فردی با متخصص بازی درمانگر در کلینیک بازی درمانی ، پذیرش ، تخلیه هیجانی ، کاهش اثرات رنج آور و … را به همراه دارد . بازی درمانی بسته به درمانگر و نیاز های خاص کودک متفاوت خواهد بود . بازی درمانی در بسیاری از مشکلات و اختلال های کودکان نظیر ترس ، اضطراب و استرس ، افسرگی ، لالی انتخابی ، بیش فعالی ، اوتیسم و موارد دیگر تاثیر گذار می باشد. فرایند این نوع درمان به این شکل است که در ابتدا بازی درمانگر خوب کودک را در هنگام بازی مشاهده خواهد کرد و همچنین مصاحبه جداگانه با کودک و والدین انجام خواهد شد.
پس از ارزیابی دقیق ، متخصص بازی درمانی اهداف درمانی را تعیین می کند و تصمیم می گیرد که چه محدودیت هایی ممکن است لازم باشد . از مواردی که روانشناس کودک در اتاق بازی درمانی به آن توجه می کند که کودک چگونه از والدین جدا می شود ، چگونه به تنهایی بازی می کند و هنگام بازگشت والدین خود چه واکنشی نشان می دهد . در ارتباط کودک با انواع مختلف اسباب بازی ها و این که چگونه رفتار آن ها جلسه به جلسه تغییر می کند می توان به نتایج بسیاری دست یافت . آن ها ممکن است از بازی برای حل ترس و اضطراب و به عنوان یک مکانیسم تسکین دهنده و یا برای بهبود و حل مسئله استفاده کنند . بهترین بازی درمانگر بر طبق نیاز های کودک و رفتار و پیشرفت درمانی و نوع مشکل کودک برنامه مناسب را تعیین می کند بازی درمانی نظیر نقاشی درمانی ، هنر درمانی ، شن درمانی ، بادکنک خشم ، بازی کلمات احساسی و …. می باشد و حتی در مواردی از والدین و خواهران و برادران کودک در جهت حل تعارض ، ترویج بهبود و پویایی خانواده استفاده کند.